به طور کلی می توان گفت ترخیص کالا به معنای انجام کلیه اقداماتی است که شما برای آزاد کردن کالاهای وارداتی و صادراتی خود از گمرک انجام می دهید. اقدامات حمل و آزاد سازی کالا به طور معمول توسط صاحبان کالا و یا نماینده قانونی آن ها انجام می شود.
مدت مجاز برای توقف کالا در گمرک از زمان تکمیل اظهارنامه یا مانيفست حساب می شود. حداکثر زمان مجاز برای ماندگاری کالا در گمرک در زمان نوشتن این محتوا 2 ماه است. در صورتی که در مدت این 2 ماه، صاحب کالا و یا نماینده وی، اقدام به ترخیص کالا از گمرک نکند، کالای مذکور جزء کالاهای متروکه به حساب آمده و چنانچه ترخیص کار شما ماهر و با تجربه نباشد، فرآیند ترخیص تقریبا غیر ممکن می شود.
پس از انجام تمامی مراحل ترخیص کالا از گمرک و پرداخت هزینه گمرکی، برگه سبز کالاهای وارداتی شما توسط کارشناسان گمرک امضا می شود. با استفاده از این برگ سبز شما می توانید بیجک انبار را دریافت نمایید. بیجک انبار در واقع نوعی سند برای احراز هویت شما و اظهار کالا است. به زبان ساده تر، بیجک ثابت می کند که کالای موجود در انبار گمرک متعلق به شما است و شما می توانید آن را از انبار خارج نمایید.
قبل از ورود کالا به هر کشوری، بازرگان باید برگه ای را برای مجوز ورود، از گمرک کشور مقصد دریافت نماید. این مجوز برگ سبز نام دارد. برای دریافت برگ سبز شما باید بارنامه و فاکتور خرید کالاهای وارداتی را به گمرک ارائه دهید تا کارشناسان گمرک پس از بررسی، برگه سبز شما را صادر کنند.
علاوه بر لزوم ارائه برگه سبز برای دریافت اجازه ورود کالا به گمرک، جهت ترخیص کالا نیز ارائه این برگه الزامی است. شما پس از انجام تمامی مراحل ترخیص کالا از گمرک، باید برگه سبز خود را به کارشناسان ارائه دهید تا بیجک انبار برای بارگیری را دریافت نمایید.
همانگونه که بیان کردیم، کالای شما تنها زمانی ترخیص می شود که شما برگ سبز ترخیص کالا را ارائه داده و بیجک انبار را دریافت کنید. برای دریافت برگ سبز نیاز است تا شما مدارکی را به گمرک ارائه دهید. یک بازرگان بهتر است تا این مدارک را بشناسد و از قبل آنها را آماده کند تا در زمان ترخیص کالا از گمرک با مشکلی مواجه نشود. این مدارک عبارتند از؛
1- تشکیل پرونده در گمرک جهت ترخیص کالا
2- ارائه بارنامه به گمرک
3- ارائه فاکتور خرید کالاهای وارداتی به گمرک
4- ارائه مجوز های بهداشتی در صورت لزوم
5- ارائه مجوز از صنف یا سازمان مربوط به کالای وارداتی
6- درج اطلاعات شرکت صادر کننده و وارد کننده بر روی برگ سبز
شرایط و اسناد مورد نیاز برای ترخیص کالا در هر کشوری، بسته به قوانین گمرکی آن کشور متفاوت است. تاجران با تجربه در ایران با این قوانین کم و بیش آشنایی دارند، اما اگر شما از تاجران تازه وارد هستید، پیشنهاد می کنیم که این بخش را با دقت مطالعه نمایید.
اسنادی که در گمرک ایران جهت ترخیص کالا باید توسط بازرگان ارائه شوند، عبارتند از: اظهار نامه، بارنامه، گواهی ترخیص، قبض انبار، گواهی شرکت حمل و نقل مبداء و مقصد، فاکتور خرید، گواهی تخصیص ارز، پریفرما، گواهی ثبت سفارش، بیمه نامه، کارت بازرگانی، پروانه شرکت و گواهی مجوز ترخیص کالا.
در بین موارد فوق که باید جهت ترخیص کالا از گمرک ارائه شوند، ثبت اظهارنامه از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل به توضیح بیشتر آن خواهیم پرداخت.
ثبت اظهارنامه شامل دو بخش است؛ اظهار کالا و احراز هویت. در بخش اظهار کالا باید تمامی مشخصات کالاهای ترخیصی ثبت سیستم شوند تا بررسی کارشناس گمرک آغاز گردد. پس از پایان بازرسی گمرک، شماره ای تحت عنوان کوتاژ به بازرگان ارائه می گردد. این شماره در واقع شماره ثبت کالا است.
بخش احراز هویت نیز همانگونه که از اسمش مشخص است، جهت احراز هویت بازرگان می باشد. یک وارد کننده کالا باید ثابت کند که کالا های موجود در گمرک متعلق به او است و تنها زمانی که برای گمرک، مالکیت کالا اثبات شود، این سازمان اقدام به آزاد سازی اجناس خواهد کرد.
ترخیص کار گمرک در واقع نماینده شما در گمرک است. این نماینده تمامی فرآیند های مربوط به ترخیص کالا از گمرک را برای شما انجام می دهد و شما در هیچ کدام از فرآیند های مربوط به ترخیص کالا وارد نخواهید شد. در واقع تفاوت حق العمل کار گمرک و ترخیص کار گمرک در این است که حق العمل کار گمرک، به شما راهنمایی های لازم جهت تسریع در فرآیند ترخیص کالا را ارائه می دهد و این شما هستید که کالای خود را ترخیص می کنید. در مقابل، ترخیص کار گمرک نماینده شما در گمرک است و تمام فرآیند های گمرکی را خودِ ترخیص کار انجام می دهد و شما نیازی به ورود ندارید.
حق العمل کار گمرک به واسطه تجربه ای که در انجام این فرآیند به دست آورده است، می تواند در کوتاه ترین زمان ممکن، فرآیند ترخیص کالای شما از گمرک را انجام دهد. این شخص در ازای خدماتی که به شما ارائه می دهد، مبلغی را به عنوان کارمزد دریافت خواهد کرد. میزان کارمزد دریافتی به صورت توافقی است. شخصی که حق العمل کار گمرک می شود، باید پروانه رسمی داشته باشد و بدین منظور این افراد باید در آزمون کارگزاری گمرک شرکت کنند. این افراد با داشتن پروانه می توانند در تمامی گمرک ها مشغول به کار شوند.
در هنگام ترخیص کالای خود از گمرک حتما دقت کنید که از حق العمل کار مجرب و حرفه ای استفاده نمایید؛ زیرا یک فرد کم تجربه در این زمینه، نه تنها بازه زمانی ترخیص کالا را کاهش نمی دهد، بلکه مشکلات گمرکی بسیاری نیز ممکن است برای شما به وجود بیاورد.